Serbest meslek makbuzu geriye dönük kesilir mi

Belgeler, geleneksel ticarette olduğu gibi e-ticarette de önemli bir yer tutar. Elbette e-ticaret için söz konusu belgeler de “e” hâline dönüştürülmüştür. Bunun en bilinen örneği e-faturadır. 2020 yılı itibariyle e-ticarete dâhili olup olmamak fark etmeksizin yeni bir elektronik belge ticaret hayatına girdi. E-serbest meslek makbuzu olarak adlandırılan bu belge, birtakım meslekler için zorun hâle getirildi. Dolayısıyla serbest meslek erbapları, bu yeni sorumluluklarını yerine getirebilmek amacıyla dijital dönüşüm adımı atmak durumunda kaldılar.

Dijital dönüşüm artık her alanda kaçınılmaz bir durum hâline gelmişken e-serbest meslek makbuzu, belirli meslekleri icra edenlerin de bu sürece ayak uydurmasına zemin hazırladı. Peki e-serbest meslek makbuzu nasıl kesilir, nasıl düzenlenir ve nereye teslim edilir?

E-SMM (e-Serbest Meslek Makbuzu) Nedir? Nasıl Kullanılır?

Ticaret yapan ve vergi mükellefi olan her bir kişi ya da kurum, faaliyetlerine ilişkin birtakım belgeleri düzenlemekle yükümlüdür. Söz konusu belgelerin önemli bir kısmı, günümüzde geleneksel yöntemlerden ayrılarak dijital ortama taşınmıştır. Bunlardan biri olan elektronik serbest meslek makbuzu, adından da anlaşılacağı üzere “serbest meslek” niteliğindeki mesleklere hitap eden bir belgedir.

Serbest meslek makbuzu; serbest nitelikteki belirli meslekleri icra eden vergi mükelleflerinin meslekî faaliyetler doğrultusunda düzenlediği, yapılan işi, işin miktarını, fiyatını, vergisini ve benzeri detaylarını gösteren bir evraktır. E-serbest meslek makbuzu ise aynı belgenin elektronik ortama aktarılmış hâlidir.

Elektronik serbest meslek makbuzu (e-SMM), 2020 yılı itibariyle yürürlüğe girmiş olsa da aslında yeni bir belge türü değildir. Bu uygulama, mevcutta düzenlenmekte olan makbuzun dijital ortama entegre edilmesinin ardından yürürlüğe girmiştir. Makbuzun içerisinde yer alan detaylar değişmemiş olup geleneksel düzenleme mantığı aynı şekilde işlemektedir. Serbest meslek erbapları bu makbuzu, bir bilgisayar yazılımı ile düzenleyip arşivler. Müşteriye ise müşterinin talebi doğrultusunda dijital ya da matbu olarak teslim eder.

Bu tip bir makbuz karşılığında mal ya da hizmet almış olanlar ise makbuz hakkında sorgulama yaparak gerekli detaylara ulaşabilir. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın hizmete sunduğu “e-Serbest Meslek Makbuzu Sorgulama” sayfası, bu işlem için kullanılabilir. Sorgulama sırasında satıcının vergi ya da T.C. kimlik numarası, makbuz numarası ve brüt ücret gibi bilgilere ihtiyaç duyulur.

E-serbest meslek makbuzu da fatura gibi bir ticari faaliyet hakkında hazırlanan bir belgedir fakat e-fatura ile karıştırılmamalıdır. E-fatura ve buna bağlı olan e-arşiv fatura, tamamen farklı bir uygulamadır. İlgili rehber: E-fatura E-arşiv Fatura Nedir? Farkları Nelerdir?

E-SMM’nin Özellikleri Nelerdir?

Bazı temel özellikleri bulunan e-serbest meslek makbuzu, bu özellikleri taşıyabilecek şekilde düzenlenmelidir. Yanlış uygulamalar bazı problemler doğurabileceği için makbuzun şekli ve içeriği ile ilgili detaylar doğru bir şekilde uygulanmalıdır. E-SMM’nin temel özellikleri ise şu şekilde sıralanabilir:

• Serbest meslek erbapları tarafından düzenlenir.
• Düzenlemede 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümleri dikkate alınır.
• Hukuki nitelikleri ve geçerliliği, matbu serbest meslek makbuzu ile aynıdır.
• Muhataba dijital ya da matbu olarak teslim edilebilir.
• Dijital ortamda arşivlenip muhafaza edilmesi gerekir.
• Gelir İdaresi Başkanlığı’na elektronik ortamda raporlanmalıdır.

E-SMM’ye Nasıl Başvurulur?

E serbest meslek makbuzu başvurusu yapabilmenin üç farklı yolu vardır. Gelir İdaresi Başkanlığı, bu hizmeti hem kendi bünyesinde sunar hem de mükelleflerin özel firmalardan hizmet alabilmesine izin verir. Ayrıca mükellefler, kendi bünyelerinde oluşturacakları bilgi işlem sistemleri sayesinde de e-SMM’ye başvuru yapabilir. Söz konusu üç farklı yöntemin işleyişi ise aşağıdaki gibidir.

Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB Portal) Üzerinden Başvuru

Ticari faaliyetlerdeki tüm belgeler, Gelir İdaresi Başkanlığı kontrolündedir. Dolayısıyla bu belgelerin elektronik hâlleri de GİB tarafından kontrol altına alınır. Bu doğrultuda e-serbest meslek makbuzu başvuruları için GİB Portal kullanılabilir. Sisteme girilmesinin ardından elektronik arşiv başvurusu yapılmalıdır. Gerekli belgeler elektronik olarak bu aşamada başkanlığa iletilir. İşlemin tamamlanması için e-imza gereklidir.

Özel Entegratör Sistemi ile Başvuru

Muhasebe entegrasyonu hizmeti veren özel firmalardan faydalanarak da e-SMM başvurusu yapılabilir. Bu hizmeti GİB üzerinden almak istemeyen mükellefler, Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan gerekli izinleri almış olan özel entegratörler ile başvurularını tamamlayabilirler. Özel entegratör hizmeti almadan önce GİB tarafından yayımlanan “e-SMM Özel Entegratörler Listesi” kontrol edilmelidir. Yetkisi olmayan bir firmadan entegrasyon hizmeti alınmamalıdır.

GİB Sistemine Entegre Olarak Başvuru

Serbest meslek erbapları, kendi bilişim sistemleri dahilinde bir entegrasyon da kullanabilirler. Mükellefler, herhangi bir firmadan doğrudan hizmet almaksızın kendi sistemlerini, Gelir İdaresi Başkanlığı sistemine entegre edebilirler. Gerekli belgelerin dijital olarak iletilmesinin ardından başvuru tamamlanır ve entegrasyon sağlanır. Sürecin problemsiz devam etmesi için güçlü bir altyapı kullanılmalıdır.

E-SMM Düzenlerken Bulunması Gereken Bilgiler Nelerdir?

E-serbest meslek makbuzu düzenleme süreci, matbu makbuzu düzenlemeyi bilenler için çok da zor değildir. Bunun sebebi, aynı hukuki nitelikleri taşıdıkları için aynı içeriğe sahip olmalarıdır. Dolayısıyla ihtiyaç duyulan bilgiler değişmez ve e-SMM düzenlemek için ekstra bir bilgiye ihtiyaç duyulmaz. Makbuzun, belgeyi düzenlemeyi gerektiren meslekî faaliyet hakkındaki bilgiler ile birlikte taraflar ve mali detaylar hakkında bilgiler içermesi yeterlidir. E-SMM düzenlerken bulunması gereken bilgiler şu şekilde sıralanmaktadır:

1. Belgeyi düzenleyen serbest meslek erbabının adı, soyadı, unvanı, vergi dairesi, T.C. kimlik numarası ya da vergi kimlik numarası
2. Muhatabın (müşterinin) adı, soyadı, unvanı ve T.C. kimlik numarası
3. Muhatap vergi mükellefi ise vergi kimlik numarası
4. Her iki tarafın da adresi ve iletişim bilgileri
5. Makbuzun düzenlenme tarihi
6. Saat ve dakika olarak makbuzun düzenlenme zamanı
7. Belge numarası
8. Faaliyet doğrultusunda alınan paranın miktarı
9. KDV ve benzeri vergilerin tutarları
10. Gerekli durumlarda yazılması gereken ek bilgiler

E-SMM Kullanmanın Avantajları Nelerdir?

E-serbest meslek makbuzuna geçmek, özellikle dijitale uzak olan vergi mükellefleri için zorlu bir uğraş olarak görülebilir. Aslında bu geçiş son derece basittir. Bundan da önemlisi, e-SMM kullanmanın pek çok avantajı vardır. Söz konusu avantajlar sayesinde serbest meslek erbaplarının işleri daha kolay bir hâle gelir. Ayrıca evrak kalabalığından kurtulmak da mümkün olur. Hazırlanan makbuzları dosyalara, klasörlere doldurup raflara dizmeye gerek kalmaz. Bununla birlikte belgeleri yanlış düzenleme gibi bir durum da söz konusu olmaz. Kâğıt maliyetini ortadan kaldırması da en önemli avantajlarından biri olarak gösterilebilir. E-SMM kullanmanın bazı avantajlarına aşağıdaki gibi örnekler verilebilir.

• E-SMM düzenlemek hızlı, kolay, pratik ve güvenli bir yöntemdir.
• Makbuz elektronik ortamda var olduğu için veri kaybı riski ortadan kalkar.
• Yanlış düzenlenen bir makbuzun iptali son derece basit ve hızlı bir şekilde yapılabilir.
• Hatalı işlem yapma riski en aza inerken olası hatalı işlemlerle ilgili ret ve iade süreçleri de elektronik ortamda kolayca yönetilebilir.
• Müşteri özellikle talep etmediği sürece baskısını almaya gerek yoktur. Bu nedenle kâğıt ve mürekkep gibi malzemeler harcanmaz, baskı maliyetleri düşer.
• E-serbest meslek makbuzları, elektronik ortamda 10 yıl boyunca güvenli bir şekilde saklanır ve kaybolması söz konusu değildir.
• Elektronik ortamda saklanabildiği için arşivleme ve dosyalama gibi zaman kaybı yaşatan süreçlere gerek kalmaz.
• Makbuzun müşteriye iletilmesi için ayrıca zaman ayırmak ve postalama maliyetlerini karşılamak gerekmez. Makbuz, e-mail ve SMS gibi yöntemlerle kolayca gönderilebilir.
• Kâğıt kullanımını neredeyse tamamen ortadan kaldırır, kâğıt maliyetlerini düşürür ve bununla birlikte çevreyi korumaya da ciddi bir destek sağlar.

E-SMM Zorunlu mudur?

E-serbest meslek makbuzu uygulaması, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren zorunlu tutulmuştur. Bu makbuzun matbu hâlini düzenlemekle yükümlü olan tüm vergi mükelleflerine, yeni uygulamaya geçmeleri için belirli bir süre tanınmıştır. Yönetmelik doğrultusunda 1 Şubat 2020 tarihinde aktif olarak hizmet veren mükelleflere, e-SMM uygulamasına geçiş yapmaları için 1 Haziran 2020 tarihine kadar zaman tanınmıştı. 1 Şubat 2020 tarihinden sonra faaliyete başlayan serbest meslek erbapları için bu uygulamaya geçme süresi 3 aydır.

E-SMM Hangi Mesleklere Zorunludur?

E-serbest meslek makbuzu zorunluluğu, mevzuatlarda “serbest meslek” olarak geçen meslek dallarını icra eden vergi mükellefleri için geçerlidir. Serbest meslek tanımının karışık olmasından dolayı mükelleflerin de zorunluluk detayı ile ilgili kafaları karışabilmektedir. Gelir İdaresi Başkanlığı’na göre serbest meslek olarak kabul edilen meslek dallarından bazıları aşağıda verilmiştir. Bu meslekler ile aynı mantıkta, kendi nam ve hesabına çalışan herkes serbest meslek erbabıdır ve e-SMM düzenlemeleri zorunludur.

• Doktor, diş hekimi, veteriner hekim
• Noter, mimar, mühendis, danışman
• Müşavir, yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir
• Şarkıcı, ressam, yazar, bestekâr, senarist, yönetmen
• Kimyager, gümrük komisyoncusu, arzuhâlci
• Serbest meslek faaliyeti yürüten kolektif, adi ve adi komandit şirketi ortakları

Yukarıdaki meslekleri icra edenler için e-SMM düzenlemek zorunludur. Fakat bu meslekleri icra ederken POS cihazı kullanıp ödemelerini kredi ya da banka kartı ile alanların, söz konusu işlemler sonucunda e-SMM düzenlemelerine gerek yoktur. POS cihazından yazdırılan fişler, serbest meslek makbuzu olarak kabul edilir.

Serbest Meslek Erbabı Kimdir?

Serbest meslek erbabının tanımı, Gelir Vergisi Kanunu kapsamında, 66. madde itibariyle yapılmıştır. Söz konusu tanıma göre serbest meslek erbabı; serbest meslek faaliyeti olarak kabul edilen ticari eylemleri düzenli meslek hâlinde icra eden ve kendi hesabına çalışan kişidir. Yukarıdaki listenin dışında bu tanıma uyan tüm mükellefler, serbest meslek erbabıdır. Vergiden muaf olmayan bütün erbapların elektronik serbest meslek makbuzu uygulamasına geçmesi gerekir. Bu kişilerin, serbest meslek dışında bir işte düzenli olarak çalışıyor olması da bu durumu değiştirmez.

E-SMM’ye Zamanında Geçmemenin Cezası Var mı?

E-serbest meslek makbuzu başvuru süresi, kuruluş tarihini takip eden 3. ayın sonu olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla bu makbuzu düzenlemekle yükümlü olan kişilerin, zaman kaybetmeden elektronik uygulamaya geçmesi gerekir. Çünkü Gelir İdaresi Başkanlığı, serbest meslek makbuzlarını matbu olarak değil dijital olarak kabul eder. Tanınan bu 3 aylık süre sonunda e-SMM uygulamasına geçiş yapmayan mükellefler hakkında cezai işlem uygulanır.

E-SMM Nasıl Hesaplanır?

E-serbest meslek makbuzu hesaplaması sırasında, geleneksel yöntemler aynı şekilde kullanılır. Hesaplama sürecinde ekstra bir kalem ya da vergi dilimi eklemeye gerek yoktur. Mevcut hesaplama formülü üzerinden e-SMM hesabı yapılabilir. Entegratörler genellikle bu hesabı otomatik olarak yapar. Otomatik hesap için de sisteme bazı verilerin girilmesi gerekebilir.

Klasik serbest meslek makbuzu hesaplaması genellikle şu şekilde yapılır:

1. Öncelikle KDV dahil brüt tutar hesaplanır.
2. Brüt tutar üzerinden Gelir Vergisi hesaplanır.
3. Brüt ücretten Gelir Vergisi düşülür.
4. Elde edilen rakama KDV eklenerek net ücret bulunur.

E-SMM Nereden ve Nasıl Kesilir?

E-SMM’nin nereden kesileceği, bu uygulamaya geçiş sırasında tercih edilen yönteme bağlı olarak değişir. Bu doğrultuda mükellefler, makbuzlarını GİB Portal ya da özel entegratörler üzerinden kesebilirler. Makbuz düzenleme zorunluluğu doğuran mesleki faaliyetin gerçekleşmesi hâlinde düzenlenen e-SMM, dijital ortamda kesilir ve yine bu ortamda muhafaza edilir. Müşteri nüshası da elektronik iletişim yöntemleri ile muhataba iletilebilir. Muhatabın matbu evrak talebi olursa, dijital ortamda hazırlanan makbuzun çıktısı alınır ve imzalanarak müşteriye teslim edilir. Ayrıca düzenlenen elektronik makbuzda, makbuzun sorgulanabilmesini mümkün hâle getirmek için bir barkoda ya da karekoda yer verilmesi gerekir.

E-SMM Geriye Dönük Kesilebilir mi?

Serbest meslek erbapları, “E-serbest meslek makbuzu geriye dönük kesilir mi?” sorusunun cevabını da bilmelidir. Elektronik ortamda makbuzla ilgili pek çok detay otomatik olarak gelir. Tarih de bunlardan biridir. Faturalarda 7 günlük bir süre tanınmış olsa da makbuzda böyle bir durum söz konusu değildir. Bunun sebebi, makbuzlarda tahsilat esasının geçerli olmasıdır. Dolayısıyla e-serbest meslek makbuzu düzenleme süresi, makbuza konu olan tahsilatın gerçekleştiği andır, geri dönük kesilmesi mümkün değildir.

E-SMM Kesildikten Sonra Düzeltme İşlemi Yapılabilir mi?

E-serbest meslek makbuzunun kesilmesinin ardından tüm onaylar verildiğinde, makbuz GİB sistemine kayıt edilir. Bu kayıt işleminin tamamlanmasının ardından makbuz üzerinde herhangi bir düzeltme ya da değişiklik yapmak mümkün değildir. Bu nedenle makbuzu kaydetmeden önce tüm verilerin detaylı bir şekilde kontrol edilmesi gerekir. Fakat hatalı makbuzları düzeltebilmenin başka bir yöntemi vardır. Hatalı kesilen ya da kesilmesine rağmen gerçekleşmeyen işlemler için e-SMM, düzenlenme tarihini takip eden 8 gün içerisinde iptal edilebilir. İptalin ardından düzeltilmiş hâliyle yeni bir makbuz kesilebilir.

E-SMM Gönderiminde Mali Mühür / E-imzaya İhtiyaç Var mıdır?

Elektronik serbest meslek makbuzu uygulamasına geçmek isteyen mükellefler, öncelikle mali mühür başvurusu yapmak durumundadırlar. Bu uygulamadan yararlanabilmek için mali mühür sahibi olma zorunluluğu vardır. Düzenleme ve gönderim sürecinde ise elektronik makbuzlar, e-imza ile imzalanmalıdır. E-imza olmadığı takdirde belge geçerli olmaz. Kısaca e-SMM uygulamasına mali mühür ve e-imzaya ihtiyaç vardır.

Kesilen E-SMM Nasıl İptal Edilebilir?

E-serbest meslek makbuzu iptali, GİB Portal ya da özel entegratör ekranından yapılabilir. Makbuz iptali için GİB Portal’da bulunan “e-belge iptal/itiraz sistemi” üzerinden iptal talebi oluşturmak gerekir. Sistem, ilgili makbuzun iptal edilmesi için karşı taraftan da onay bekler. Entegratörlerde bu süreç daha hızlı ilerler. Entegratör ekranının ilgili menüsünden, kesilen makbuz kolayca iptal edilir. Bu yöntemde iptal işlemi anlık olarak tamamlanır ve onay süreci için beklemeye gerek kalmaz.

IdeaSoft akıllı e-ticaret paketleri ile kendi e-ticaret sitenizi kurabilir, internetten satış yapabileceğiniz online mağazanızı açabilirsiniz. Hemen başvurarak 15 gün boyunca altyapımızı ücretsiz olarak deneyebilirsiniz.

E makbuz kaç gün geriye dönük kesilir?

Geriye dönük makbuz kesilir mi?

Serbest meslek makbuzu ile iade kesilebilir mi?

Serbest meslek makbuzu kaç gün içinde iptal edilir?